Blikveld 2022

We continueren onze bijdrage aan de strategische kennisagenda van de Provincie Noord-Brabant waarin we samen met de Provincie, BrabantAdvies en Het PON & Telos een visie ontwikkelen op de lange termijn strategische onderzoeksvragen voor Brabant.  

BrabantKennis helpt je om Brabant beter te begrijpen, nu en in de toekomst.

In al onze verkenningen en andere activiteiten stellen we ons als doel om grip te krijgen op ontwikkelingen die van belang zijn in en voor Brabant. Wij analyseren en verbinden. BrabantKennis helpt je om Brabant beter te begrijpen, nu en in de toekomst.

Verkenningen

Brabant en geopolitiek: tussen vrees en vriendschap
Brabant kent een florerende hightech industrie, een innovatieve maar onder druk staande landbouwsector en is een belangrijke logistieke hotspot. Deze en andere sectoren zijn sterk verbonden met internationale waardeketens. Deze internationale verbondenheid kenmerkt ook de Brabantse kennisinstellingen. Dat maakt Brabant sterk en internationaal concurrerend. We leven echter in tijden van de terugkeer van geopolitiek en dat maakt ons kwetsbaar. China, Europa en de VS zijn verwikkeld in conflicten over handel en technologie. De Chinezen investeren in een nieuwe zijderoute, ook in Europa. De VS willen dat de EU Chinese technologie weert. Het antwoord van de EU is gelegen in ‘strategische autonomie’, terwijl Nederland aarzelt in haar China-strategie. En Brabant? Brabant bevindt zich in veel opzichten in het hart van deze ontwikkelingen.  

In 2021 richtten we de blik al op onze buurman Duitsland . In 2022 verbreden en verdiepen we. Verbreden doen we naar China. Welke Chinees-Brabantse banden zijn er? En hoe moeten we die wegen in het licht van de nieuwe geopolitieke verhoudingen? Welke Brabantse waarden hebben we als richtinggevend voor handel en samenwerking? 

We verdiepen de verkenning door, naast in te zoomen, ook langs een doorsnijdende lijn te kijken naar Brabant en de nieuwe geopolitieke orde. Wat is de impact van de geopolitieke transitieperiode op een regio als Brabant? En welke internationale banden hebben Brabantse overheden eigenlijk?  

De wereld van de Brabanders verandert maar hoe, en kunnen we dat zelf vormgeven? Waar vinden we balans tussen vrees en vriendschap? Daar proberen we in deze verkenning over Brabant en geopolitiek antwoord op te geven. 

Ode aan de uitvoering
Brabant staat voor grote opgaven. Opgaven die vragen om strategische visies en daadkrachtig beleid. Maar dat alleen verandert Brabant niet. In de uitvoering wordt pas concreet wat beleid lokaal betekent voor mens, natuur en leefomgeving. De uitvoering is echter ondergewaardeerd. De interesse bij de politiek ebt weg na het goedkeuren van beleid en begroting, en uitvoeren lijkt minder sexy dan strategie en beleid maken.  

Juist in de realisatie zorg je ervoor dat beleid daadwerkelijk bijdraagt aan een klimaatproof en beter bereikbaar Brabant. Waar ligt de grens tussen beleid en uitvoering? Hoe krijgen we meer aandacht en waardering voor de uitvoering? Kunnen we leren van Brabantse (familie)bedrijven die dit goed onder de knie lijken te hebben? Of van andere overheden zoals waterschappen die beleid en uitvoering dicht bij elkaar lijken te houden. In gesprek over de spanning tussen beleid en uitvoering.

Raad in de regio
Regionale samenwerking in Brabant neemt toe. Steeds meer vraagstukken worden op regionale schaal aangepakt. In veel gevallen logisch en begrijpelijk omdat zowel ruimte voor maatwerk mogelijk is, als schaalvoordelen te behalen zijn. Vaak is de regionale schaal de meest relevante.  

Maar het roept ook vragen op rondom democratische legitimatie en controle. Regionale samenwerkingen lopen het risico zich in democratisch niemandsland te bevinden, zo constateerde de Raad voor het Openbaar Bestuur al.  

In Brabant is dat niet anders, maar hoe zit het in Brabant precies? Rondom de gemeenteraadsverkiezingen willen we (aankomend) raadsleden en bestuurders helpen om beter te begrijpen hoe regionale samenwerkingen in elkaar steken en hoe raden en raadsleden daar grip op kunnen houden of krijgen. 

Meepraten of meedoen?
In de verkenning Mind the Gap spraken we over een veeldeling. In Culturele eigen/wijs/heid constateerden we dat juist cultuur een rol speelt in het zoeken wederzijdse betekenis, in het bij elkaar komen. Anno 2022 lijkt de veeldeling mede onder druk van corona, maar eerder al door social media verder te zijn toegenomen. We leven meer en meer in semi-gesloten bubbels waarbij dialoog en ontmoeting steeds minder worden. Brabant staat daarin niet alleen. We komen er internationaal en nationaal vaak ook niet uit waar het gaat om grote vraagstukken. Termen als gebiedsgericht en lokaal maatwerk komen dan ook veel op.  

Dat denken past bij ideeën over nieuwe vormen van democratie, over het democratisch tekort. Mensen willen betrokken worden, zeggenschap hebben, maatwerk krijgen. Maar gaan ze daardoor ook meedoen? Of blijft dat bij een enkele gemotiveerde burger? 

Hoe zorg je er dan voor dat iedereen kan meepraten maar ook dat mensen gaan meedoen? Brabant zijn wij. Maar wat betekent dat concreet? Hoe zorgen we ervoor dat we meer zijn dan een groep mensen die toevallig op dezelfde plek wonen? Waar worden in Brabant de bubbels nog doorbroken? Waar staan we echt met elkaar in verbinding?

Trendnacht ‘nieuwe’ economie 
Brabant kent een sterke economie. Dat is een van de belangrijkste narratieven waarop het zelfvertrouwen van Brabant is gestoeld. Na de teloorgang in de jaren 90 van de vorige eeuw hebben we ons met succes opnieuw uitgevonden. Maar is dat voldoende voor de komende dertig jaar? Zijn we al de economie van de toekomst of lopen we het risico om wederom in een grote crisis te belanden? 

Nieuwe economie, circulaire economie, alledaagse economie, betekeniseconomie. Datagedreven economie. Maar ook groene groei, fantoomgroei, ‘de-growth’ en brede welvaart. Er zijn veel bewegingen die erop duiden dat we in een nieuwe fase (moeten) komen. Dat het economisch anders moet.  

Juist voor een provincie als Brabant waar de economie een paradepaardje is geworden roept dit vragen op. Welke nieuwe manieren van economie zien we al in Brabant? Lopen we voorop of kan er nog wel een tandje bij? Is het überhaupt mogelijk om hier enige sturing aan te geven?  

In de traditie van BrabantKennis willen we in 2022 weer een trendnacht organiseren. Een trendnacht over de economie van de toekomst. De Brabantse economie van de toekomst.  

Kiemen 2023 en verder 

Werk in 2050 
De arbeidsmarkt in Brabant is krap. En de verwachting is dat dit nog wel even zo blijft. Daarnaast verandert werk onder invloed van nieuwe technologie. Wat betekent dit voor werk in Brabant in de verdere toekomst? Hebben we arbeidsmigratie nog meer nodig en hoe leiden we dat in goede banen? Hoe zorgen we voor continue leren en ontwikkelen van de Brabanders? Maar het is ook de vraag waar we werken in 2050. 

Kennis maken in de regio 
Met de toenemende taken op de decentrale overheidsborden is de vraag hoe je zorgt dat je de juiste kennis in huis haalt. Data is daarvoor een ingrediënt, maar verre van voldoende. Het gaat juist over de wijze waarop je kennis-ecosystemen rondom de opgaven organiseert. Op lokaal niveau, maar ook in regionale samenwerking. Hoe organiseer je die kennisecosystemen? En hoe werk je daar in samen met publieke kennisorganisaties en kennisinstellingen?  

Wie zorgt voor Brabant? 
De zorg staat sinds corona in het middelpunt van de belangstelling. Tegelijkertijd laat corona zien hoe kwetsbaar de zorg is. Er zijn tekorten aan vakmensen, aan apparatuur en aan geld.  

Zorg raakt ook aan perspectief- en kansenongelijkheid. Lager opgeleiden leven aanzienlijk korter én bovendien minder lang in goede gezondheid. Wat betekent eenzaamheid voor gezondheid?  Welke rol kan kennis en innovatie spelen in de Brabantse zorg van de toekomst? Waar zitten specifiek Brabantse knelpunten in de zorg? Staan we er goed of minder goed voor?